MUALLIFLASHTIRISH KATEGORIYASINING MATN DOIRASIDA O‘RGANILGANLIGI

Annotatsiya

Mazkur maqolada mualliflashtirish kategoriyasining mazmun-mohiyati haqida so‘z boradi. Mualliflashtirish axborotni uning manbaasi nuqtayi nazaridan saralash uchun qo‘llanuvchi atam ekanligi ta’kidlanganadi. Bunda yozma hamda og‘zaki nutq “o‘zimniki” yoki “boshqaniki” mezonlari bo‘yicha bo‘linadi. Birinchi shaxs nomidan uzatilayotgan axborot “o‘zimga” tegishli hisoblanadi, axborot uchinchi shaxsga taalluqli, ya’ni “boshqaniki”, bo‘lganida esa, uning manbasini “Aytishlaricha”, “Olimlar ... deb hisoblaydilar”, “Mutaxassislarning fikricha”, “Mish-mishlarga qaraganda ...” v.b. ifodalar bilan ko‘rsatib o‘tiladi. Mualliflashtirish – bu bilim va fikr sohibiga, illokutiv kuch subyektiga ishora sifatida baholanadi. Mualliflashtirish muallifning kommunikativ niyatini ifodalashiga hamda adresatni muallif intensiyasini anglashiga yordam beradi. Shuningdek, maqolada mualliflashtirishning matn hosil qiluvchi xususiyatlari ham tahlil qilinadi. Xususan, badiiy matnda uning yaxlitligini saqlovchi muhim omil sifatida e’tirof etiladi. Ilmiy matnda esa u matnni shakllanishiga tizimli ta’sir ko‘rsatadi va uning kompozitsion hamda ma’no strukturasini belgilab beradi.