IQLIM O‘ZGARISHI SHAROTIDA HAVO HARORATINING DAVRLAR BO‘YICHA O‘ZGARISHINI BAHOLASH (Samarqand viloyati misolida)
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Annotatsiya
Maqolada meteorologik hisoblashlar, matematik statistik usullari asosida hozirgi kunda dolzarb bo‘lib turgan iqlim o‘zgarishi to‘g‘risida Samarqand viloyatida joylashgan meteorologik stansiyalar (Samarqand, Dahbed, Payshanba, Nurobod, Qo‘shrabod) da bazaviy (1961-1990 yy.) va joriy (1991-2020 yy.) iqlimiy davrlarda havo haroratining o‘zgarishlari tahlil qilingan. Tahlil natijalari shuni ko‘rsatdiki, viloyatda joylashgan meteorologik stansiyalarda joriy iqlimiy davrda o‘rtacha havo haroratining oshganligi kuzatilgan. O‘rtacha havo haroratining ko‘tarilishi bazaviy davrga nisbatan joriy iqlimiy davrda Samarqandda 1,2°C ga, Dahbedda 0,9°C, Payshanbada 0,8°C, Nurobod va Qo‘shrabodda 0,7°C ga ko‘tarilgan. Stansiyalar bo‘yicha eng yuqori harorat Samarqand stansiyasida kuzatilgan. Bu yerda stansiyaning shahar ichida joylashganligini ham e’tiborga olish lozim. Viloyat bo‘yicha esa o‘rtacha havo harorati 0,9°C ga oshgan.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Tsya robota litsenzuetsya vydpovídno do Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 xalqaro litsenziyasi.
Foydalaniladigan adabiyotlar
Абдуллаев А.К., Холбаев Г.Х., Сафаров Э.Ю. Агрометеорологияда муносабатли тенгламаларни топишда математик статистикани қўллаш, ЭҲМ ва Географик ахборот тизимларидан фойдаланиш учун кўрсатма. –Тошкент. НИГМИ Ўзгидромет. -2009. -150 б.
Гидрометеорологик станция ва постларга йўриқнома. 11 нашр. Станция ва постларда агрометеорологик кузатувлар: 1 қисм. Асосий агрометеорологик кузатувлар. Тошкент, 2009. – 325 б.
Муминов Ф.А., Абдуллаев Х.М. Агроклиматические ресурсы Республики Узбекистан. Ташкент. САНИГМИ, 1997. 178 с.
Ососкова Т.А, Ҳикматов Ф.Х, Чуб В.Э., “Иқлим ўзгариши”. Ўқув услубий қўлланма. Тошкент, 2005.-40 б.
Руководящие указания ВМО по расчету климатических норм. Издание 2017 г., Женева. -21 c.
Уланова Е.С. Забелин В.Н. Методы корреляционного и регрессионного анализа в агрометеорологии. - Л.: Гидрометеоиздат, 1990. – 206 с.
Чуб В.Е. Изменение климата и его влияние на гидрометеорологические процессы, агроклиматические и водные ресурсы Республики Узбекистан. Ташкент: НИГМИ, 2007. –132 с.
Ҳасанов И., Ғуломов П.Н., Қаюмов А. Ўзбекистон табиий географияси (2-қисм). Ўқув қўлланма. -Т.: Университет, 2010. 14-25 бет.
Холбаев Г.Х., Абдуллаев А.К. Иқлим ўзгаришини ҳаво ҳароратининг турли даражадан ўтишига таъсири ҳақида (Самарқанд вилояти мисолида). География асрда: Муаммолар, ривожланиш истиқболлари. РИАК материаллари. Самарқанд. 2017. -Б. 246-249.
Холбаев Г.Х., Абдиқулов Ф.И., Арипджанова Ф.А., Сатимова Л.Ф., Деҳқонов С., Эсанов Э. Суғориладиган ҳудудларда ўртача ҳаво ҳароратининг ўзгариши (Қорақалпоғистон, Фарғона ва Самарқанд вилоятлари мисолида). Физика фанининг ривожида истеъдодли ёшларнинг ўрни. РИАК-XII-2019. 18 май 2019 й.– Тошкент. 2019. –Б. 111-117.
Холбаев Г.Х., Эгамбердиев Х.Т., Махмудов Қ.М., Эшмирзаев Д. Ўзбекистоннинг буғдой етиштирувчи вилоятларида хавфли метеорологик ҳодисаларнинг такрорланувчанлигини баҳолаш. Innovation in technology and science Education. Volume 2, Issue 7. 2023. -PP. 177-190.
Холбаев Г.Х., Эгамбердиев Ҳ.Т., Қузиев Ж., Эшмирзаев Д.Р. Трансчегаравий ҳудудларда термик ресурсларнинг даврий ўзгаришини баҳолаш (Жиззах ва Сирдарё вилоятлари мисолида). “Марказий осиё ва қўшни минтақалардаги трансчегаравий ҳудудлар: Ҳамкорлик имкониятлари ва муаммолари”. Халқаро илмий-амалий конференция материаллари. II ҚИСМ. Самарқанд, 2022 йил 5-6 май. –Б. 142-146.
Холбаев Г.Х., Эшмирзаев Д.Р., Эгамбердиев Х.Т. Суғориладиган ҳудудларнинг вегетация даври иссиқлик таъминотини баҳолаш (Самарқанд ва Жиззах вилояти мисолида) Ўзбекистон География жамияти ахбороти. 64-жилд, -2023. Тошкент. -Б 202-213.
Эшмирзаев Д.Р., Холбаев Г.Х., Эгамбердиев Х.Т. Ҳаво ҳарорати ўзгаришининг мониторинги. // Zamonaviy geografik tadqiqotlar: nazariya, amaliyot, innovatsiya. Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya. Samarqand, 2023. - B. 216-221.
Eshmirzayev D., Axmuratova B.X. Jizzax MSdagi o‘rtacha havo haroratining yillararo o‘zgarishini tadqiq qilish // O‘zbekiston Milliy universiteti talabalar va ilmiy-tadqiqotchilarining ilmiy konferensiyasi / mavzusidagi ilmiy-amaliy anjuman materiallari. Toshkent, 2022. -B. 102-103.
Abdullayev A.Q., Xolbayev G.X., Ro‘ziyeva M.B., Sattorov M.M. Samarqand va Jizzax viloyatlarida havo haroratining o‘zgarishi // GMITI ilmiy to‘plami. – 2013. – 7(262) nashr. – B. 99-105.
Kholbaev G.Kh., Egamberdiev Kh.T., Egamberdiev H.Kh. Change of meteorological values in autumn of Samarkand region. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. 2020. Vol. 24, Issue 05,–PP. 6652-6660.
Kholbaev G., Egamberdiev Kh., Kuziev J., Kazakbaeva A., Eshmirzaev D., Kholbaeva K., Babajanova G.The Effect of Air Temperature and Relative Humidity to Winter Wheat Growth during Vegetation Period in Uzbekistan. Nature and Science. 2022; 20(4);47-55]. URL: http://www.sciencepub.net/nature. 6. DOI -10.7537/marsnsj200422.06.
Kholbaev G., Egamberdiev Kh., Eshmirzaev D. The Monitoring of Changes in Meteorological Quantities in Different Periods. Nature and Science, 2023, 23(6):51-58].ISSN1545-0740(print); ISSN2375-7167(online). URL: http://www.sciencepub.net/ nature 07. DOI - 10.7537/marsnsj210623.07.
Mohammad Reza Kousari & Mohammad Amin Asadi Zarch. Minimum, maximum, and mean annual temperatures, relative humidity, and precipitation trends in arid and semi-arid regions of Iran. Arabian Journal of Geosciences. 2011. Volume 4, -PP. 907–914.
Yılmaz Akdi&Kamil Demirberk Ünlü. Periodicity in precipitation and temperature for monthly data of Turkey. Theoretical and Applied Climatology. Volume 143,2021. -PP.957–968. URL: https://link.springer.com/article/1 DOI - 0.1007/s00704-020-03459-y.