XAVFLI METEOROLOGIK HODISALARNING TAKRORLANUVCHANLIGINI BAHOLASH (Farg‘ona viloyati misolida)

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

Xolbayev Gulman Xolbayevich
Egamberdiyev Xamrokul Tursunkulovich

Annotatsiya

Maqolada Farg‘ona viloyati sug‘oriladigan hududlaridagi meteorologik kattaliklarning kuzgi bug‘doy vegetatsiya davrida o‘zgarishlarini meteorologik hisoblash va matematik statistik usullari asosida o‘rganildi. Kuzgi bug‘doy vegetatsiya davridagi havo haroratining maksimal va minimal qiymatlari beshkunliklar bo‘yicha hamda turli darajadan o‘tish gradatsiyalari hisoblangan. Qish oylarida (dekabr-fevral) haroratning 0÷+5,0°С oraliqdagi kunlari Qo‘qon stansiyasida 59,4-48,3%, Farg‘ona stansiyasida 61,3÷49,0%, Quva stansiyasida 62,7÷47,7% o‘zgarib turadi. O‘simlikning tinim davrida harorat qiymatlarining keskin o‘zgarishlari xavfli meteorologik hodisa hisoblanib bu esa o‘simlik tinim davrini to‘liq o‘tkazish imkonini bermaydi. Bu o‘z navbatida rivojlanish fazalari davrining o‘zgarishiga, maydondagi tuplar soni kamayishiga olib kelishi mumkin.

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Bo‘lim
Geografiya
Mualliflar biografiyasi

Xolbayev Gulman Xolbayevich, O‘zbekiston milliy universiteti

O‘zbekiston milliy universiteti, g.f.n.

Egamberdiyev Xamrokul Tursunkulovich, O‘zbekiston milliy universiteti

O‘zbekiston milliy universiteti

Foydalaniladigan adabiyotlar

Абдуллаев А.К., Холбаев Г.Х. Рис, пшеница, хлопковое волокно по странам мира. -Ташкент. НИГМИ 2005 г. -240 с.

Абдуллаев А.К., Холбаев Г.Х., Сафаров Э.Ю. Агрометеорологияда муносабатли тенгламаларни топишда математик статистикани қўллаш, ЭҲМ ва Географик ахборот тизимларидан фойдаланиш учун кўрсатма. –Тошкент. НИГМИ Ўзгидромет. -2009. -150 б.

Абдуллаев А.К., Сафаров Э.Ю., Холбаев Г.Х., Рўзиева М.Б., Утарбаева К.А. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши учун хавфли қора совуқ ҳодисаси ҳақида / Материалы Республиканской научно-практической конфереции «Рaциональное использование природных ресурсов южного Приаралья». Нукус-2012. – Б. 103-104.

Арипджанова Ф.А., Холбаев Г.Х., Эгамбердиев Х.Т. Фарғона станциясида метеорологик катталикларнинг ўзгариши. Фарғона водийсида атроф-муҳитни муҳофаза қилишнинг экологик хусусиятлари ва уларни оптималлаштириш республика илмий-амалий конференцияси материаллари. Наманган. 2021. -Б. 72-76.

Гидрометеорологик станция ва постларга йўриқнома. 11 нашр. Станция ва постларда агрометеорологик кузатувлар: 1 қисм. Асосий агрометеорологик кузатувлар. Тошкент, 2009. – 325 б.

Группер С.Р. Агрометеорологическая оценка продуктивности озимой пшеницы в Узбекистане. – Ташкент: САНИГМИ, 1998, - 156 с.

Курбанов Г., Умарова М. Особенности выращивания пшеницы // Сельское хозяйства Узбекистана. - 1999. - № 6. C. 21-23.

Моисейчик В.А. Агрометеорологические условия и перезимовка озимых култур. –Л.: Гидрометеоиздат. 1975. – 295 с.

Муминов Ф.А., Абдуллаев Х.М. Агроклиматические ресурсы Республики Узбекистан. Ташкент. САНИГМИ, 1997.  178 с.

Петров Ю.В., Холбаев Г.Х., Исманов Ш.. Влияние изменения регионального климата на термический режим Ферганской долины // Труды НИГМИ. – 2013. – Вып. 17(262). – С. 10-13.

Руководящие указания ВМО по расчету климатических норм. Издание 2017 г., Женева. -21 c.

Уланова Е.С. Забелин В.Н. Методы корреляционного и регрессионного анализа в агрометеорологии. - Л.: Гидрометеоиздат, 1990. – 206 с.

Холбаев Г.Х., Эгамбердиев Х.Т., Қўзиев Ж.М., Махмудов Қ.М. Ўзбекистоннинг суғориладиган ҳудудларида ўртача ҳаво ҳароратининг турли даражалардан ўтиши. Гидрометеорология ва атроф-муҳит мониторинги. №1, 2023. -20-32 б.

Холбаев Г.Х., Эгамбердиев Х.Т. Ўзбекистоннинг суғориладиган ҳудудларида тупроқ ҳароратининг турли даражадан ўтиши. Вестник КГУ им. Бердаха. № 2(60) 2023. -С.60-65.

Холбаев Г.Х., Эгамбердиев Х.Т., Махмудов Қ. Фарғона водийсида вегетatsiя даврининг иссиқлик таъминотини баҳолаш. «GEOGRAFIYA FANI VA RAQAMLI IQTISODIYOT: MUAMMO VA ISTIQBOLLAR» xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari (2023-yil 12-13-oktabr). Наманган. 2023. -Б.156-159.

Холбаев Г.Х., Эгамбердиев Х.Т., Махмудов Қ.М., Эшмирзаев Д. Ўзбекистоннинг буғдой етиштирувчи вилоятларида хавфли метеорологик ҳодисаларнинг такрорланувчанлигини баҳолаш. Innovation in technology and science Education. Volume 2, Issue 7. 2023. -PP. 177-190.

Холбаев Г.Х., Абдиқулов Ф.И., Арипджанова Ф.А., Сатимова Л.Ф., Деҳқонов С., Эсанов Э. Суғориладиган ҳудудларда ўртача ҳаво ҳароратининг ўзгариши (Қорақалпоғистон, Фарғона ва Самарқанд вилоятлари мисолида). Физика фанининг ривожида истеъдодли ёшларнинг ўрни. РИАК-XII-2019. 18 май 2019 й.– Тошкент. 2019. –Б. 111-117.

Чуб В.Е. Изменение климата и его влияние на гидрометеорологические процессы, агроклиматические и водные ресурсы Республики Узбекистан.  Ташкент: НИГМИ, 2007. –132 с.

Ҳасанов И., Ғуломов П.Н., Қаюмов А. Ўзбекистон табиий географияси (2-қисм). Ўқув қўлланма.-Т.: Университет, 2010. 14-25 бет.

Dehqonov S.S., Xolbayev G.X. Farg‘ona viloyatida havo haroratining o‘zgarishi. ФИЗИКА ФАНИНИНГ РИВОЖИДА ИСТЕЪДОДЛИ ЁШЛАРНИНГ ЎРНИ. RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI (RIAK-XIII), 19 май 2020 йил, Тошкент, 2020. –Б.230-233.

Dana Magdalena Micu, Vlad Alexandru Amihaesei, Narcisa Milian&Sorin heval. Recent changes in temperature and precipitation indices in the Southern Carpathians, Romania (1961–2018). Theoretical and Applied Climatology. 2021. URL: https://link.springer.com/article/ DOI -10.1007/s00704-021-03560-w

Kholbaev G.Kh., Abdullaev A.K., Egamberdiev Kh.T., Ergasheva Yu.Kh. Phenological Phases and Thermal Mode of the Winter Wheat in the Irrigated Areas in the Fergana Region. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, Vol. 24, Issue 05, 2020. –PP. 3833-3838.

Kholbaev G., Egamberdiev Kh., Kuziev J., Kazakbaeva A., Eshmirzaev D., Kholbaeva K., Babajanova G.The Effect of Air Temperature and Relative Humidity to Winter Wheat Growth during Vegetation Period in Uzbekistan.Nature and Science. 2022; 20(4);47-55]. URL: http://www.sciencepub.net/nature. 6. DOI -10.7537/marsnsj200422.06.

Kholbaev G., Egamberdiev Kh., Eshmirzaev D. The Monitoring of Changes in Meteorological Quantities in Different Periods. Nature and Science, 2023, 23(6):51-58].ISSN1545-0740(print); ISSN2375-7167(online). URL: http://www.sciencepub.net/ nature 07. DOI - 10.7537/marsnsj210623.07.

Mohammad Reza Kousari & Mohammad Amin Asadi Zarch. Minimum, maximum, and mean annual temperatures, relative humidity, and precipitation trends in arid and semi-arid regions of Iran. Arabian Journal of Geosciences. 2011. Volume 4, -PP. 907–914.

Yılmaz Akdi&Kamil Demirberk Ünlü. Periodicity in precipitation and temperature for monthly data of Turkey. Theoretical and Applied Climatology. Volume 143,2021. -PP.957–968. URL: https://link.springer.com/article/1 DOI - 0.1007/s00704-020-03459-y.