ҚЎҚОН ХОНЛИГИДА ХОРИЖИЙ ДАВЛАТЛАРНИНГ ЭЛЧИЛАРИНИ ҚАБУЛ ҚИЛИШ: АНЪАНАЛАР ВА ЎЗИГА ХОСЛИК
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Annotatsiya
Мақолада Қўқон хонлигида хорижий дипломатик миссияларни кутиб олиш ва қабул маросими маҳаллий манбалар ва хорижий элчиларнинг сафарномалари асосида ёритилган.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Foydalaniladigan adabiyotlar
Аллаева Н. Хива хонлигида элчиларни қабул қилиш маросимлари // Ўзбекистонда элчилик хизмати тарихидан лавҳалар. -Т.: Адабиёт учқунлари, 2018. 2. Бабаджанов Б. Кокандское ханство: власть, политика, религия. – Т., 2010. 3. Васильев А.Д. Знамя и Меч от падишаха. Политические и культурные контакты ханств Центральной Азии и Османской империи (середина XVI – начало XX вв.). – М., 2014. 4. Махмудов Ш. Система административного управления в Кокандском ханстве (1709-1876 гг.) Автореф. дис. … канд. ист. наук. - Т., 2007. 5. Махмудов Ш. Қўқон хонлигида дипломатик институтлар фаолияти // Ўзбекистонда элчилик хизмати тарихидан лавҳалар. –Т.: Адабиёт учқунлари, 2018. 6. Маҳмуд Ҳаким Яйфоний. Хуллас ут-таворих. ЎзР ФА ШИ литографик нашр. Инв. № 304 7. Мулла Олим Махдум Ҳожи. Тарихи Туркистон / Нашрга тайёрловчилар: Т. Алимардонов, Н. Абдулҳаким. - :Қарши, 1992. 8. Назаров Ф. Записки о некоторых народах и землях средней части Азии / Текст подготовил В.А. Ромодин. – М.: Наука, 1968. 9. Низомулмулк. Сиёсатнома ёки сияк ул-мулк. (Форс тилидан таржима, сўз боши ва изоҳлар муаллифлари: Ш.Воҳидов, А.Эркинов) – Т.: Адолат, 1997. 10. Саййид Муҳаммад Ҳакимхон ибн Саййид Маъсумхон. Мунтахаб ат-таворих. ЎзР ФА ШИ, қўлёзма, инв. №594.; 11. Туркия Республикаси Президенти ҳузуридаги давлат архивлари бошқармаси - Усмонли архиви - Turkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanligi Devlet Arşivleri Başkanligi - Osmanli arşivi кейинги ўринларда - ТССDABOA - қисқатрмасида берилади. 12. Ўзбекистонда элчилик хизмати тарихидан лавҳалар. –Т.: Адабиёт учқунлари, 2018. 13. Mulla Muhammad Yunus Djan Shigavul Dadkhah Tashkandi. The Life of Alimqul. A Native Chronicle of Nineteenth Century Central Asia, Edited and translated by Timur Beisembiev. – London: 2003. 14. Филипп Назаровнинг ҳаёти тўғрисида батафсил маълумотлар етарли эмас. “Русский биографический словарь”да туғилган ва вафот этган йили тўғрисида аниқ маълумот кўрсатилмасдан, фақатгина 18 асрнинг охири – 20 асрнинг бошида яшаган, деб қайд этилади. 15. Ушбу асарнинг қўлёзмаси Санкт-Петербургдаги Россия Миллий кутубхонаси (Собиқ М.Е.Салтиков-Щедрин номли кутубхона)да “Қўқон хақидаги эсдаликлар” сарлавҳаси остида сақланади. Мазкур асардан айрим парчалар дастлаб 1821 йилда “Вестник Европы” журналида нашр қилинган. Асар В.А.Ромодин томонидан нашрга тайёрланган ва 1968 йилда нашр қилинган. 16. Саломхона – ҳукмдор қароргоҳида алоҳида вазирларни ва бошқа олий мартабали меҳмонларни қабул қилиш жойи. 17. ТССDABOA, Hatt-ı Humayun Dаftаri, nr., 781/36550 18. Филипп Назаровнинг ёзишича, бу даврда хонликда бош вазир лавозимида Мирза Малла деган шахс бўлган.
Лекин маҳаллий манбаларда бу даврда Қўқон хонлигида юқори мавқега эга мансабдорларнинг ичида бундай номдаги мансабдорни учратмадик. Балки муаллиф бош вазирнинг исмини нотўғри қўллаган бўлиши ҳам мумкин. Филипп Назаров таърифлаган бош вазирнинг ҳаракатлари кўпроқ парвоначи мансабидаги шахснинг фаолиятига тўғри келади. 19. Қўқон хонлигидан Турк султонига юборилган ҳадялар рўйхати қайд этилган ҳужжат Усмонли архивининг Ҳатти Ҳумоюн (HAT) фондида 657/ 32100 D рақами билан сақланади. Мазкур ҳужжат 1254/1838 йилда Муҳаммад Алихон томонидан юборилган иккинчи элчилик бўлиб, бу дипломатик миссияга Хожи Муҳаммад Зоҳид хўжа бошчилик қилиб борган.