DARAXT CHIQINDISI ASOSIDA OLINGAN KO‘MIRLARDA BENZOLGA NISBATAN ADSORBSION FAOLLIGI O‘ZGARISHINI O‘RGANISH

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

Payg‘amov Raximjon Abduqayumovich
Xoshimov Shaxrom Mansurjon o‘g‘li
Ochilov G‘olibjon Mamayunusovich
Raxmonaliyeva Nulufar Nodirjon qizi
Eshmetov Izzat Do‘simbatovich

Annotatsiya

Maqolada daraxt poyalari chiqindilari asosida faollantirilgan ko‘mir adsorbentlar (FK) olish usullari o‘rganilgan. Ushbu turdagi adsorbentlardan suyuq va gaz fazada qo‘chimcha moddalarni adsorbsiyalash uchun foydalanish ahamiyatga ega. Shu maqsadda Respublikamiz hududida o‘sadigan chinor, yasen, gilos, yong‘oq va o‘rik daraxti poyasi chiqindilaridan FK adsorbentlar tayyorlandi hamda ularning fizik-kimyoviy, kolloid xossalari tadqiq etildi. Buning uchun dastlab o‘simlik biomassasi termik hamda bug‘-gaz faollantirish usullari yordamida FC namunalari olindi. Tayyorlangan namunalarning benzol bug‘lari bilan adsorbsiyasi o‘rganildi. Adsorbsiya izotermalari va BET nazariyasi asosida namunalarning adsorbsion xossalari (to‘yinish adsorbsiyasi, monoqavat sig‘imi, solishtirma sirt yuzasi) ko‘rsatkichlari hamda ularning o‘zgarishi batafsil yoritilgan. MHTN asosida FKlarning to‘yinish adsorsiya hajmi, mezzo va mikro g‘ovaklar hajmlari aniqlandi. Bundan tashqari g‘ovaklarning o‘rtacha radiusi, adsorbsiya va desorbsiya jarayoni mexanizmlari, yani adsorbentga adsorbtivni yutilishiga bog‘liq farazlar hamda faollantirish haroratiga adsorbsiya miqdorini bog‘liqligi haqida fikrlar bayon etilgan. FK namunalarning benzol bug‘i adsorbsiyasi natijalariga ko‘ra, chinor daraxti poyasi chiqindilaridan 800 oС da (xavosiz sharoitda piroliz usuli bilan) suv bug‘i bilan 1,5 soat davomida faollantirib olingan ko‘mir adsorbentining adsorbsiya miqdori, g‘ovaklar hajmi qolgan namunalarga nisbatan yuqori ekanligi aniqlandi. Ushbu FK namunalarini kimyo sanoatning turli sohalarida ishlab chiqarish mahsulotlarini organik birikmalardan tozalash maqsadida adsorbent sifatida ishlatish mumkin.

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak
Bo‘lim
Kimyo
Mualliflar biografiyasi

Payg‘amov Raximjon Abduqayumovich, O‘zR FA Umumiy va noorganik kimyo instituti

O‘zR FA Umumiy va noorganik kimyo instituti doktoranti, PhD., dots

Xoshimov Shaxrom Mansurjon o‘g‘li, O‘zR FA Umumiy va noorganik kimyo instituti

O‘zR FA Umumiy va noorganik kimyo instituti tayanch doktoranti

Ochilov G‘olibjon Mamayunusovich, Qo‘qon davlat pedagogika instituti

Qo‘qon davlat pedagogika instituti, kimyo kafedrasi mudiri, k.f.n., prof

Raxmonaliyeva Nulufar Nodirjon qizi, O‘zR FA Umumiy va noorganik kimyo instituti

O‘zR FA Umumiy va noorganik kimyo instituti stajyor-tadqiqotchisi

Eshmetov Izzat Do‘simbatovich, O‘zR FA Umumiy va noorganik kimyo instituti

O‘zR FA Umumiy va noorganik kimyo instituti, kolloid kimyo va sanoat ekologiyasi laboratoriyasi mudiri. t.f.d., prof.

Foydalaniladigan adabiyotlar

Будницкий Г.А. Углеродные волокна и материалы на основе вискозных волокон / Г.А.Будницкий, B.C.Матвеев, М.Е.Казаков // Химические волокна. -1993. - №5. - С. 19- 22.

Bansal R.C. Activated carbon adsorption / R.C.Bansal, M.Goyal. – USA: Taylor & Francis Group. - 2005. – 520 p.

Беляев Е.Ю. Получение и применение древесных активированных углей в экологических целях // Химия растительного сырья. – 2000. - №2. - С. 5–15.

Белецкая М.Г. Синтез углеродных адсорбентов методом термохимической активации гидролизного лигнина с использованием гидроксида натрия / Диссертация на соискание ученой степени кандидата технических наук // Архангельск 2014. - С 153.

Кинле Х. Активные угли и их промышленное применение / X.Кинле, Э.Бадер; Пер. с нем. Т. Б. Сергеевой – Л.: Химия. Ленинградское отделение, 1984. – 215 с.

Мухин В.М. Производство и применение углеродных адсорбентов: учеб. пособие / В.М.Мухин, В.Н. Клушин // М.: Российский химико-технологический университет им. М.В.Менделеева, 2012. – 308 с

Халецкий А.В. Сорбция красящих веществ из растворов пектина активированным углем / А.В.Халецкий, В.В.Котов, А.Л.Лукин // Воронежский государственный аграрный университет имени К.Д.Глинки, Воронеж. - 2009. Т. 9. Вып. 2

Смирнов А.Д. Сорбционная очистка воды. - Л: Химия, 1992. – 168 с.

Саврасова Ю.А. Углеродные адсорбенты на основе лигноцеллюлозных материалов / Ю.А.Саврасова, Н.И.Богданович, Н.А.Макаревич, М.Г.Белецкая // Лесной журнал. - 2012. - №1. - с. 107-112.

Masakatsu M. Rapid microwave pyrolysis of wood / M.Masakatsu, K.Harumi, T.Shikenobu, T.Kenji, A.Koji // J.Chem. Eng. Jap. – 2000. – vol. 33, iss. 2. – РP. 299-302.

Uraki Y. Preparation of activated carbon from peat / Y.Uraki, Y.Tomai, M.Ogawa, S.Gaman, S.Tokura // BioResources. – 2009. - №4 (1) – PP. 205-213.

Viswanathan, B. Methods of activation and specific applications of carbon materials / B.Viswanathan, P.Indra Neel, T.K.Varadarajan // Indian Institute of Technology Madras. - 2009. - p. 160.

Mingbo Wu. Preparation of porous carbons from petroleum coke by different activation methods / Wu Mingbo, Qingfang Zha, Jieshan Qiu, Xia Han, Yansheng Guo, Zhaofeng Li, Aijun Yuan, Xin Sun // Fuel. – 2005. – 84, 14-15. – p. 1992 – 1997.

Juma M. Pyrolisis and combustion of scrap tire / M.Juma, Z.Koreňová, J.Markoš, J.Annus, Ľ.Jelemenský // Petroleum & Coal. – 2006. - 48(1). – p. 15-26.

Чесноков Н.В. Углеродные адсорбенты из гидролизного лигнина для очистки сточных вод от органических примесей / А.О.Еремина, В.В.Головина, Н.В.Чесноков, Б.Н.Кузнецов // Journal of Siberian Federal University; Chemistry. – 2011. – № 1 (4) – с. 100-107.

Гордон Л.В. Технология и оборудование лесохимических производств Учебник для техникумов. 5-е изд., перераб. / Л.В. Гордон, С.О.Скворцов, В.И Лисов. — М.: Лесн. пром-сть. - М., 1998, 360с.

Кузнецов Б.Н. Актуальные направления химической переработки возобновляемой растительной биомассы / Б.Н.Кузнецов // Химия в интересах устойчивого развития. – 2011. - №19. - С 77-85.

Патент №2352349 (РФ) A61K 36/185 Способ переработки коры березы / Левданский В.А., Левданский А.В., Кузнецов Б.Н. - 2008102252/15; заявлено 21.02.2008, опубл. 20.04.2009.

Патент №:2051096 C01B031/08 Способ получения активированного угля / Щипко М.Л., Янголов О.В., Кузнецов Б.Н. - 93034069/26; опубл. 27.12.1995 Б.И. №36

Кононов Г.Н. Термолиз лигносодержащего сырья / Г.Н.Кононов, Л.А.Мазитов, В.О.Климов // Научные труды Московского государственного университета леса. - 1994. - № 273. - С. 61-65.

Петров В.С. Технология сорбентов и других угольных материалов из отходов растительного происхождения / В.С.Петров, Ю.Я.Симкин, О.К.Крылова // Химия в интересах устойчивого развития, 1996. Т. 4. № 4-5. С. 389-394.

Viswanathan, B. Methods of activation and specific applications of carbon materials / B.Viswanathan, P.Indra Neel, T.K.Varadarajan // Indian Institute of Technology Madras. - 2009. - p. 160.

Д.А. Хандамов Модификацияланган монтмориллонитларда баъзи органик моддалар буғларининг адсорбцияланиш термодинамикаси: Кимё фанлари доктори (DSc) диссертацияси автореферати. Тошкент УНКИ 2019 68-б

О.К. Эргашев Наноструктурали молекуляр ғалвирда мезбон-меҳмон таъсирлашиши: Кимё фанлари доктори (DSc) диссертацияси автореферати. Тошкент УНКИ 2018 64-б

Пайғамов Р.А., Эшметов Р.Ж., Кулдашева Ш.А., Эшметов И.Д. Саноат оқава сувлари таркибдаги нефт маҳсулотларини ёғоч кўмирлари асосида тозалаш // «Бутун жаҳон атроф-муҳит муҳофазаси куни»га бағишланган «Жанубий оролбўйи табиий ресурсларидан оқилона фойдаланиш» VII Республика илмий-амалий конференцияси материаллари, Нукус-2018, 155-157 б.