ARXEOLOGIYA PARKLARINING BA’ZI O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

Alisher Yarkulov

Annotatsiya

Maqolada arxeologik obyektlarni muzeylashtirish shakli sifatida arxeologik parklarni yaratish, ularning xususiyatlari, tamoyillari va amalga oshirilishi, tarixi haqida so'z boradi. Ayrim mamlakatlardagi arxeologik park yaratish tajribasi ham o‘rganilgan.


Arxeologiya merosi ob'ektlarini muzeylashtirish ishlari Belorusiya, Rossiya va Bolgariya tajribalari asosida ko’rib chiqilmoqda. Ayniqsa, Brestda (hozirgi Belorussiya hududi) XIII asrdagi Sharqiy Yevropaning o’rta asrlardagi shaharlari madaniyatiga bag’ishlangan Bereste arxeologik muzeyi tashkil etilганлиги, Bolgariyadagi yodgorliklar: Plovdivdagi Nebet Tepe arxeologik majmuasi, Nessebardagi Eski Nessebar me'moriy-arxeologik qo’riqxonasi, Varnadagi Abritus arxeologik qo’riqxonasi va Rossiyadagi Tomsk Pisanitsa muzey-qo’riqxonasi, Oltoydagi "Dunyolar chorrahasi" arxeologik bog’lari namuna sifatida olingan.


Arxeologiya parklari xorijiy tajriba asosida shakllanayotgan ijtimoiy hodisa sifatida qaralib, uni o’zlashtirish yoki o’rganish bir muncha vaqt talab etadi. Parkni yaratishdan oldin bajariladigan ishlar rejalashtirilib olinsa, maqsadga muvofiq bo’ladi. Tadqiqot o’tkazish, loyiha tayyorlash, tarkibiy qismlarni aniqlash, loyihani amalga oshirish, moliyalashtirish kabi ishlarni aniqlab, keyin harakatga o’tilsa, samaradorlikning oshishi mumkin.


Arxeologiya parklarini yaratish O’zbekiston uchun yangilik hisoblanadi. Bu esa o’ziga xos qiyinchiliklar tug’dirishi mumkin.

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Bo‘lim
Tarix
muallifning biografiyasi

Alisher Yarkulov, Agency of Cultural Heritage

Madaniy meros agentligi Bosh arxeologi

Foydalaniladigan adabiyotlar

Булатов, Н. М. Проблемы музеефикации археологических памятников. / Н.М. Булатов // Археологический фактор в планировочной организации территории. — М., 1997. (Bulatov, N. M. Problems of museumification of archaeological monuments. / N.M. Bulatov // Archaeological factor in the planning organization of the territory. - M., 1997.)

Бадер, О.Н. Музеефикация археологических памятников / О.Н. Бадер // Советская археология. — 1978. — № 3. (Bader, O.N. Museumification of archaeological monuments / O.N. Bader // Soviet archeology. - 1978. - No. 3.)

Антюфеева О.А. Архитектурно-градостроительные принципы экспонирования археологических памятников великого шелкового пути на территории нижнего поволжья. Диссертация на соискание ученой степени кандидата архитектуры. Москва 2014. (Antyufeeva O.A. Architectural and urban planning principles of exhibiting archaeological sites of the Great Silk Road in the lower Volga region. The dissertation for the degree of candidate of architecture. Moscow 2014.)

Гнедовский, М.Б. Роль сценария в экспозиционной работе музеев / М.Б. Гнедовский // Актуальные проблемы советского музееведения. Сб. науч. тр./ Центральный музей революции СССР. — М., 1987. (Gnedovsky, M.B. The role of the script in the exposition work of museums / M.B. Gnedovsky // Actual problems of Soviet museology. Sat. scientific tr. / Central Museum of the Revolution of the USSR. - M., 1987.)

Международная Хартия по консервации и реставрации памятников и достопримечательных мест (Венецианская Хартия) от 31 мая 1964 года [Электронный ресурс]. — Режим доступа: http://docs.cntd.ru/document/901756982 (International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites (Charter of Venice) dated May 31, 1964 [Electronic resource]. — Access mode: http://docs.cntd.ru/document/901756982)

Дробышев, А.Н. Музейный парк как форма презентации археологического наследия: автореф. дисс. ... 24.00.03 канд. культурологии: 24.00.01 / Дробышев Андрей Николаевич. — Тюмень, 2011. (Drobyshev, A.N. Museum park as a form of presentation of the archaeological heritage: Ph.D. diss. ... 24.00.03 cand. cultural studies: 24.00.01 / Drobyshev Andrey Nikolaevich. - Tyumen, 2011.)

Есаулов, Г.В. Архитектурно–градостроительное наследие Юга России: его формирование и культурный потенциал: автореф. дисс. ... д-ра арх.: 18.00.01 / Есаулов Георгий Васильевич. — М., 2004. (Esaulov, G.V. Architectural and urban heritage of the South of Russia: its formation and cultural potential: author. diss. ... Dr. Arch.: 18.00.01 / Esaulov Georgy Vasilyevich. - M., 2004.)

Кирюшина Ю.В. Археологические парки в системе культурного наследия России/Известия Алтайского государственного университета. Вып. 1-2. 2010.// URL: http://cyberleninka.ru/article/n/arheologicheskie-parki-v-sisteme-kulturnogo-naslediya-rossii (Kiryushina Yu.V. Archaeological parks in the system of cultural heritage of Russia / News of the Altai State University. Issue. 1-2. 2010.// URL: http://cyberleninka.ru/article/n/arheologicheskie-parki-v-sisteme-kulturnogo-naslediya-rossii)

Каулен М.Е. Музеи под открытым небом: многообразие моделей и проблема выбора// Музеи-заповедники – музеи будущего: Международная научно-практическая конференция Материалы и доклады (отв. ред. М.Е. Каулен, Г.Р. Руденко, И.В. Чувилова). – Елабуга: ООО «ЕлТИК», 2015. (Kaulen M.E. Open-Air Museums: Diversity of Models and the Problem of Choice// Reserve Museums – Museums of the Future: International Scientific and Practical Conference Materials and Reports (Ed. M.E. Kaulen, G.R. Rudenko, I.V. Chuvilova) . - Elabuga: ElTIK LLC, 2015.)

Кепин Д.В. Музейный этноархеологический театр.// URL: http://www.cultivate.ru/mag/issue3/kepin.asp (Kepin D.V. Museum Ethnoarchaeological Theatre.// URL: http://www.cultivate.ru/mag/issue3/kepin.asp)

Гусев С.В, Загорулько А.В. Археологические музеи-заповедники в России// Музей. 08. 2014. URL:portal.edu.asu.ru/mod/resource/view.php?id=22856 (Gusev S.V., Zagorulko A.V. Archaeological museum-reserves in Russia // Museum. 08. 2014. URL:portal.edu.asu.ru/mod/resource/view.php?id=22856)

Официальный сайт историко-культурного и природного музея-заповедника «Томская писаница»// URL:http://www.gukmztp.ru/index2.html (Official website of the historical, cultural and natural museum-reserve "Tomsk Pisanitsa" // URL: http://www.gukmztp.ru/index2.html)

Ахмедов Ж.З. Фарғона водийсидаги тарихий-маданий ёдгорликларни музейлаштириш (XIX-XXI асрлар). Тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси автореферати. Тошкент, 2021. (Akhmedov J.Z. Museumization of historical and cultural monuments in the Fergana Valley (XIX-XXI centuries). Doctor of Philosophy (PhD) Dissertation in History. Tashkent, 2021.)

Минеева И.М. Музеефикация археологического наследия на территории музея-заповедника «Ирендык» в Башкортостане: вопросы методологии// Наследие и современность. Информационный сборник. Вып.13. – М.: Институт Наследия, 2006. (Mineeva I.M. Museification of archeological heritage and territory of the museum-zapovednika "Irendyk" in Bashkortostan: survey methodology// Desledie i sovremennost. Information collection. Vyp. 13. - M.: Institute Naslediya, 2006.)

2022-2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси тўғрисида. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги ПФ-60-сонли фармони. Lex.uz. (On the development strategy of New Uzbekistan for 2022-2026. Decree of the President of the Republic of Uzbekistan dated January 28, 2022 No. PF-60. Lex.uz.)

2022-2026 йилларда Бухоро вилоятида туризм соҳасини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йилнинг 28 сентябридаги 543-сонли қарори. Lex.uz. (On measures to further develop tourism in Bukhara region in 2022-2026. Resolution No. 543 of the Cabinet of Ministers of the Republic of Uzbekistan dated September 28, 2022. Lex.uz.)